ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi
ISO 14001 NEDİR ?
Son yıllarda endüstriyel gelişmenin yol açtığı önemli çevresel zararlar göstermiştir ki artık çevresel mevzuata uyum tek başına yeterli olmamaktadır. Sadece mevzuata uyumun çevre korumanın çözümü olmadığı ve etkin bir sisteme ihtiyaç duyulduğu açıkça ortaya çıkmıştır.
ISO 14000 serisi standartları, özünde, doğal kaynak kullanımının azaltılması, toprağa, suya, havaya verilen zararların minimum düzeye indirilmesini amaçlayan standartlar bütünüdür. Bunu da çevre performansının izlenmesi ve sürekli iyileştirilmesi temeline dayandırmakta ve çevre faktörlerine ilişkin olarak ilgili mevzuat ve kanunlar tarafından tanımlanmış koşullara uymayı şart koşmaktadır.
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Standardı ve ilgili standartlar serisi, hazırlanışı itibarı ile tüm ülkelerde yürürlükte olan çevre yasaları ve uygulamaya yönelik yönetmelikler ile uyumlu bir yapıda olduğundan, uygulamalar genel olarak mevzuat şartlarının getirdiği yükümlülüklerin karşılanması ile paralellik gösterir ve uygulamaların bir sistem dahilinde gerçekleştirilmesi için zemin oluşturur. ISO 14000 standart serisi, birçok standart içermektedir. Bu standartlar içerisinde en önemlileri ve bilinenleri:
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemleri – Şartlar ve Kullanım Kılavuzu
ISO 14004 Çevre Yönetim Sistemleri – Prensipler, Sistemler ve Destekleyici Tekniklere Dair Genel Kılavuz
ISO 14020 Çevre Etiketleri ve Beyanları – Genel Prensipler
ISO 14031 Çevre Yönetimi – Çevre Performans Değerlendirilmesi – Kılavuz
ISO 14040 Çevre Yönetimi – Hayat Boyu Değerlendirme – İlkeler ve Çerçeve
Sonuç olarak;
ISO 14001 Standardı, çevreye verilen zararın en aza indirilmesi için oluşturulmuş bir standarttır.
ISO 14001 uygulamaları, genel olarak mevzuat yükümlülüklerin karşılanması ile paralellik gösterir.
ISO 14001, bir ürün standardı değildir, ne üretildiği ile değil nasıl üretildiği ile ilgilenir.
Sektör ve ölçek gözetmeksizin her işletmeye uygulanabilen ve gönüllük esasına dayalı bir yönetim sistemidir.
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi’nin Faydaları Nelerdir?
Ulusal ve uluslararası yasal mevzuatlara uyum sağlanır.
İzin ve yetki belgelerinin alınmasını kolaylaştırır.
Ulusal ve uluslararası alanda itibar kazandırır.
Çevre etkilerinden kaynaklanan maliyetler düşer.
Doğal kaynakların etkin kullanımı sonucunda masraflar azalır verimlilik artar.
Müşteriye, çevre yönetimi için bir yükümlülük altına girildiği güvencesinin verilmesiyle, müşteri güveni artar.
Mesuliyetle sonuçlanan olayları azaltır dolayısıyla mali sorumluluk sigortası maliyetlerini düşürme potansiyeli sağlar.
Şirket faaliyetlerinden kaynaklanan kirlilik, kaynaktan başlayarak kontrol altına alınır ve kirlenme azaltılır.
Potansiyel tehlike durumlarının belirlenmesi sayesinde acil durum ve kazalara karşı hazırlıklı olunduğundan kayıpla sonuçlanan olaylarda azalma görülür.
İşyeri kalitesinin dolayısıyla işçi moralinin yükselmesi sağlanır ve işletmeye bağlılık artar.
Personele verilen eğitimler sayesinde çalışanlarda çevre bilincinin artması sağlanır.
Yeşil üretim süreçlerinin önemli olduğu pazarlara girmeyi kolaylaştırır.
ISO 14001 Standardı’nı Kimler Kullanabilir/Uygulayabilir?
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Standardı, uluslararası ve ulusal piyasada kendine saygın bir yer tutmak isteyen kuruluşlar için neredeyse bir ürün ve hizmet pasaportu gibi algılanmaya başlamıştır. Standardı, başta endüstriyel kuruluşlar ve kamu kuruluşları olmak üzere, ürün ve hizmet sağlayan tüm kuruluşlar ve üreticiler uygulayabilir
Çevre yönetim sistemleri, çevre koruma konusundaki duyarlılık ve çabaların etkinleştirilmesi amacıyla geliştirilmiş tekniklerdir. Kuruluş ve işletme düzeyinde de uygulanabilen bu teknikler, uluslararası düzeyde anlamlı standartlara dönüştürülmüştür. Bu amaçla 1996 yılında kabul edilen ISO 14000 Standartları, dünyada giderek yaygınlaşmaktadır.
Ülkemizde Çevre Yönetim Sistemleri (ÇYS) konusunda standartlaştırmanın önemi anlaşılmış ve TSE tarafından belgelendirme çalışmalarına başlanmıştır. ÇYS konusu Ulusal
Çevre Stratejisi ve Eylem Planı (UÇSEP) ile kalkınma planlarında da yer almıştır.
Günümüzde çevrecilik anlayışının ağaç dikmekle eş tutulduğu Türkiye’ de, TS- ENISO 14000 Çevre Yönetim Sistemi Standartları ürün tasarımının çevreye etkisinden çevre bilincinin arttırılmasına kadar kapsamlı yeni bir anlayış getirmiştir. Her ISO 14000 belgesinin “daha temiz bir Türkiye” için büyük bir adım olduğu düşünüldüğünde, belgeli firmaların çevreyi korumayı esas alan bu sistemi gönüllü olarak kurmaları göz ardı edilemeyecek kadar büyük bir sorumluluk göstergesidir.
Kuruluş içinde oluşturulan bu sistemler, geniş bir yelpazede özel durumlar ve koşullar için özel değerlendirme tekniklerini kapsamaktadır. Bunlardan bazıları şöyle sıralanabilir:
- Çevresel Etki Değerlendirme
- Risk ve Sonuç Analizi
- Kirlenmiş Topraklarda Değerlendirme ve İyileştirme Programları
- Çevre Sorumluluğu
- Tedarikçi/Müşteri Doğrulama Değerlendirmeleri
- Hayat Çevrim Analizi
Çevre yönetiminin standartlaştırılması oldukça yeni bir olay olmakla birlikte, çevre yönetimi gerçekte yeni bir olay değildir. Birçok kuruluş uzun yıllardan beri, çevresel boyutları olan faaliyetleri ile ilgili Prosedürler oluşturarak, bu faaliyetleri kontrol altına almışlardır. Bu Prosedürler genellikle, yasal zorunluluk, faaliyetlerle ilgili özel kirlilik veya güvenlik riskleri hakkında yol gösterme ihtiyacı, Proses verimliliği gibi sebeplerle oluşturulmaktaydı
Geniş örgütlü büyük şirketler, özellikle petrol ve kimya endüstrileri, çevre ile ilgili yönetim programları, risk yönetimi ve denetleme programları oluşturmuşlardır.
TS-EN-ISO 14000 ÇYS Standartlarının Özellikleri
ISO 14001 Çevre Yönetim Sisteminin temel özellikleri büyük oranda ISO 45001
İSG Yönetim Sistemi ile aynıdır. ISO 14001 de;
Genel bir standarttır, her tip ve büyüklükte organizasyonlar için, imalat, ticaret veya hizmet sektörlerinde uygulanabilmektedir.
Önleyicidir. Çevreye verilen zararların oluşmadan önlenmesini hedefler.
Gelişimcidir. Performansı iyileştirmeye yöneliktir.
Gönüllülük esasına dayanır. Ancak bir kez sistem kurulursa standardın gereklerine uymak zorunludur.
Paylaş